Wat is de rol van systeemintegratie?

Het is goed om te beseffen dat alle hiervoor beschreven ‘losse’ ontwikkelingen samen komen in het totale energiesysteem. Hier worden de gezamenlijke, integrale consequenties en afhankelijkheden, pas echt duidelijk. Denk hierbij bijvoor beeld aan speciale infrastructuur die moet worden aangelegd om zonneparken, ontwikkeld in dunbevolkte delen van het land, te brengen naar ver weg gelegen gebruikers; aan regel geving die er voor moet zorgen dat het massaal opladen van elektrische voertuigen niet leidt tot congestie op het netwerk; aan ‘balans handhaving’ bij elektriciteitsnetwerken; of aan politieke keuzes om bijvoorbeeld versneld van ‘het gas af te gaan’.

Het is risicovol om deze systeemaspecten te negeren. Zo kunnen er onbedoelde en niet gewenste situaties ontstaan, zoals zeer hoge kosten voor gebruikers, black-outs, extra of onnodige infrastructuur, back-up kosten en meer. Verder ontstaat het risico dat echt noodzakelijke investeringen worden uit- of afgesteld. Ook kan dan het maatschappelijke draagvlak voor de energietransitie afnemen en is het mogelijk dat zelfs de uitvoering van het klimaatakkoord onder druk komt te staan.

De inrichting en het beheer van het energiesysteem moet dan ook vanuit een systeemperspectief worden aangepakt. De energietransitie kan daarom niet zonder systeemintegratie. Dat is een zeer uitdagende opgave.

De hoogste prioriteit hierbij is het opzetten van een adequaat proces voor besluitvorming en regie, inclusief afspraken over leidende principes die hierbij gehanteerd moeten worden: wat wordt de rol van de markt, hoe financieren we investeringen en welke investeringen vinden we acceptabel, hoe betrouwbaar en veilig moet het systeem zijn, wie is waartoe bevoegd, wie voert regie, wat moet lokaal worden georganiseerd, en wat centraal, in hoeverre willen we afhankelijk zijn van het buitenland, hoe gaan we schaarse energiebronnen verdelen enz.

Het besluitvormingsproces moet enerzijds efficiënt zijn opgezet en anderzijds ook in voldoende mate de vele betrokkenen adequaat meenemen. Dit zijn in theorie zeer vele actoren: overheden, bedrijven, belangenorganisaties, kennis instituten en ook private personen (een woningeigenaar met zonne panelen op zijn dak is bijvoorbeeld een actor in het energiesysteem).

Ten slotte, last but not least, is het van groot belang dat ‘fact-based’ informatie en kennis beschikbaar komt, zodat besluitvorming is gebaseerd op feiten en transparante wetenschappelijk verantwoorde analyses.

Voor systeemintegratie is nog veel kennis en innovatie nodig. De Topsector Energie, Programma Systeemintegratie, stimuleert de ontwikkeling en verspreiding van deze kennis en innovaties en brengt partijen samen die deze opgave tot een succes willen en kunnen maken.

“Nieuwe kennis, innovatie en fact-based informatie is van groot belang voor besluit­vorming. De Topsector Energie, Programma Systeem­integratie, stimuleert de ontwikkeling en verspreiding ervan.”